مشکلات و فسادهای سیستمی 5: حوزه کسب و کار

عنوان مشکل/ فساد:

فروش مجوز برای برخی مشاغل

حوزه ی مشکل/ فساد:

کسب و کار

شرح:

مقررات برای مشاغلی مانند تأسیس داروخانه و دفاتر اسناد رسمی، به گونه ای است که فرد دارای مدرک دانشگاهی مرتبط، به آسانی نمیتواند اقدام به تأسیس این دو کند. برای تأسیس داروخانه، علاوه بر نیاز به مدرک دکتری حرفه ای داروسازی، باید دوره دوساله ی طرح نیز گذرانده شود و پس از آن با روشهای مختلف (مانند شرکت در دوره های بازآموزی) به کسب امتیاز لازم برای تأسیس داروخانه اقدام شود. در حالی که بدون گذراندن طرح، فرد میتواند امتیاز یک داروخانه را به مبلغی حدود 500 میلیون تا چند میلیارد تومان (بسته به نوع و محل استقرار) خریداری کند. این موضوع برای دفاتر اسناد رسمی هم صادق است.

نمونه های بروز:

مقررات تأسیس داروخانه؛ 

مقررات تأسیس دفتر ثبت اسناد رسمی؛ 

مقررات مربوط به ثبت نشان تجاری

پیامدها:

ایجاد رانت برای عده ای و ایجاد امتیاز براساس دارایی و نه شایستگی

-------------

عنوان مشکل/ فساد:

عدم شفافیت در درآمدها و نحوه هزینه کرد اصناف

حوزه ی مشکل/ فساد:

کسب و کار

شرح:

مبلغی که به صورت سالانه از صاحبان مشاغل مختلف برای تمدید جواز کسب آنها توسط مسئول آن صنف گرفته می شود، مشخص نیست که چه مقدار است و صرف چه مواردی می شود.

در موارد بسیاری، سیستم پرداخت حق تمدید جواز کسب، هنوز به صورت دستی و کاغذی است و هیچ سامانه نرم افزاری و الکترونیکی برای شفاف سازی آن وجود ندارد.

نمونه های بروز:

-

پیامدها:

امکان برخورد سلیقه ای برای تخفیفات؛ 

حیف و میل هزینه های گرفته شده تحت عنوان تمدید جواز کسب

-------------

عنوان مشکل/ فساد:

نبود حمایتهای کافی از کارفرمایان برای حفظ مالکیت معنوی و مادی

حوزه ی مشکل/ فساد:

کسب و کار

شرح:

قانون کار و آیین نامه های زیرمجموعه ی آن در حال حاضر به گونه ای نیست که بتواند حقوق معنوی و مادی کارفرمایان را تضمین نماید. لذا کارفرمایان در یک اقدام فراقانونی، اقدام به اخذ تضامین متنوع از کارگران (در قالب سفته، چک، قرارداد بدون تاریخ، رسید تسویه حساب کامل و ...) می نمایند که در موارد اختلاف، به عنوان چماقی برای شکایت نکردن کارگران از آنها استفاده می شود. تنها دلیل موجه کارفرمایان، ضعف قانونی و فرآیندهای طولانی موجود برای اثبات تضییع حقوق کارفرما در موارد اختلاف است.

نمونه های بروز:

گرفتن تضامین عجیب و غریب از پیمانکاران و کارگران

پیامدها:

افزایش فضای بی اعتمادی بین کارگران و کارفرمایان

سوء استفاده ی کارفرمایان از تضامین کارگران و تضییع حقوق کارگران

-------------

عنوان مشکل/ فساد:

ضعف مقررات جهت متعهد کردن کارفرما دربرابر کارگران

حوزه ی مشکل/ فساد:

کسب و کار

شرح:

بر اساس عرف غلط موجود در بسیاری از کارگاهها، قراردادی که با کارگر منعقد میشود فاقد تاریخ می باشد و مضاف بر آن، از ابتدا رسید تسویه حساب کامل و نداشتن هیچ گونه طلب و شکایت، از کارگر گرفته می شود. در این شرایط، کارفرما هر طور که بخواهد با کارگر تعامل میکند و عملا امکان هر گونه اعتراض از کارگر گرفته می شود.

نمونه های بروز:

حقوق معوقه کارگران در بسیاری از کارگاههای دولتی و غیردولتی

پیامدها:

نارضایتی قشر کارگر و سرایت آن به بقیه جامعه

-------------